Σε μία απολαυστική κουβέντα που κράτησε αρκετές ώρες, η Τζίνα Θανοπούλου, μας δίνει κατανοητές απαντήσεις σε θέματα που αφορούν το παιδί, τις σχέσεις, τον γάμο, την οικονομική κρίση, τον εκφοβισμό, την κατάθλιψη, και όλα όσα μας προβληματίζουν και αφορούν την θέση μας στην σύγχρονη κοινωνία που ζούμε.
Αυτό, είναι το πρώτο μέρος των ζητημάτων που συζητήσαμε…
Συμβουλευτική παιδιών, εφήβων, ενηλίκων, ζευγαριών & οικογένειας… Ποια “κατηγορία” είναι πιο δύσκολη και καταρχήν “κλειστή” απέναντι στην Ψυχολόγο?
Κάθε «κατηγορία» συμβουλευτικής έχει τις ιδιαιτερότητα και τις προκλήσεις της. Γι’αυτό και ο γονιός που θα απευθυνθεί σε ένα Σύμβουλο -Ψυχολόγο που να έχει εξειδίκευση στο συγκεκριμένο ηλικιακό γκρουπ και να ξέρει τις συγκεκριμένες ιδιαιτερότητες, ευαισθησίες. Π.χ. ενώ τα παιδιά θεωρούνται πιο εύκολη περίπτωση, παρόλα αυτά υπάρχουν εξειδικευμένα προβλήματα που χρειάζονται ειδικό χειρισμό. Βέβαια, για μας τους συμβούλους, η εφηβεία είναι ίσως μια αρκετά δύσκολη, προκλητική «κατηγορία», γιατί το άτομο δεν ξέρει ποιο είναι και τι θέλει. Επίσης, πολλές φορές, εξίσου δύσκολη θεωρείται και η «κατηγορία» των ζευγαριών , εξαιτίας προκλητικών συμπεριφορών στην προσπάθεια να βρουν κοινά σημεία συνεννόησης και επαφής. Τέλος, προκλητική επίσης μπορεί να είναι και η «κατηγορία» της οικογένειας επειδή κάθε μέλος της έχει τις δικές του ανάγκες και προτεραιότητες που θέλουν να «ακουστούν» με αποτέλεσμα να υπάρχει σύγκρουση αναγκών. Άρα ο Σύμβουλος πρέπει να «παίξει» με πολύ ευέλικτο τρόπο το ρόλο του «Υποστηρικτή-Συμβούλου- Διαιτητή».
Πόσο εύκολο ή δύσκολο είναι να καταφέρεις έναν έφηβο να σε εμπιστευτεί?
Η εφηβεία από μόνη της είναι μια δύσκολη ηλικία, επειδή είναι μεταβατική ηλικία, όπου το νεαρό άτομο φεύγει από τη φάση της παιδικότητας και μπαίνει σε αυτή της ενηλικίωσης, αλλά στο μεσοδιάστημα βιώνει μια κατάσταση που δεν ξέρει ποιο είναι , τι θέλει και που βαδίζει. Σαν αποτέλεσμα εμφανίζει συναισθήματα εσωστρέφειας , κατάθλιψης και άρνησης. Βιώνει είτε ένα συναίσθημα είτε έντονη αντίδραση, αρνητικότητα, βιαιότητα, ξεσπάσματα θυμού.
Άρα καταλαβαίνουμε ότι ο χειρισμός ενός εφήβου είναι πολύ δύσκολος , γι’ αυτό για να τους προσεγγίσεις πρέπει να τους μιλήσεις στη δική τους γλώσσα. Να τους κάνεις να σε εμπιστευτούν, να «ανοιχτούν», να νιώσουν από σένα αποδοχή χωρίς κριτική, αλλά και να μπορέσουν να χαλαρώσουν, για να βγάλουν τον αληθινό τους εαυτό. Αυτό μπορεί να γίνει, εάν ο σύμβουλος «σταθεί» δίπλα στον έφηβο με κατανόηση σαν Σύμβουλος-συνοδοιπόρος και όχι σαν τον αυστηρό Κριτή- Δάσκαλο, που είναι εκεί να κρίνει μόνο και να συμβουλέψει αφ’ υψηλού.
Τι μπορεί να οδηγήσει ένα παιδί -ή μάλλον το περιβάλλον ενός παιδιού- να απευθυνθεί σε εσένα;
Ο γονιός πρέπει να παρατηρεί τα προβλήματα του παιδιού του, να έχει την ευαισθησία να αφιερώνει ποιοτικό και ποσοτικό χρόνο μαζί του , ώστε να διακρίνει τυχόν αλλαγές στη διάθεσή, συμπεριφορά , επίδοσή του , καθώς και στις διαπροσωπικές σχέσεις του, με τους φίλους και την οικογένειά του. Π.χ. αν ένας γονιός παρατηρήσει ότι το παιδί του έχει κάτι από αυτά που περιγράψαμε, πρέπει να προβληματιστεί και να αναζητήσει τη βοήθεια εξειδικευμένου Ψυχο-εκπαιδευτικού Συμβούλου, για να βοηθήσει και να τονώσει το παιδί του.
Ποια είναι η κοινωνικο-οικονομική ταυτότητα των « ατόμων που συμβουλεύεις και υποστηρίζεις” ;
Δεν υπάρχει μια συγκεκριμένη κοινωνικο-οικονομική ταυτότητα. Όλες οι κοινωνικό-οικονομικές ομάδες κάποια εποχή στη ζωή τους μπορεί να έχουν ανάγκη από υποστήριξη. Βέβαια η οικονομική άνεση βοηθά να απευθυνθεί κάποιος πιο εύκολα σε Σύμβουλο-Ψυχολόγο χωρίς το οικονομικό άγχος, αλλά το οικονομικό δεν πρέπει να γίνει το εμπόδιο κάποιου που έχει ανάγκη να βοηθηθεί. Τα άτομα που δεν έχουν την οικονομική δυνατότητα μπορούν να βρουν διάφορους εναλλακτικούς τρόπους για να βοηθηθούν, απευθυνόμενοι σε φορείς και επαγγελματίες που είτε παρέχουν υπηρεσίες δωρεάν, μέσω κάποιου κρατικού φορέα, είτε με μικρό κόστος.
Το σημαντικό είναι ότι η επιλογή συμβουλευτικής βοήθειας δεν πρέπει να γίνεται με κριτήριο τη επιστημονική κατάρτιση και πείρα του συμβούλου, αλλά και τη καλλιέργεια ψυχής και πνεύματος, καθώς και την ευαισθησία του. Από την άλλη μεριά το άτομο που ζητά συμβουλευτική πρέπει να είναι διατεθειμένο να ψάξει τη ψυχή του και να τολμήσει να προχωρήσει στη αυτογνωσία του.
Bullying: Ποιος βρίσκεται στην πραγματικότητα σε ψυχολογικό αδιέξοδο, αυτός που δέχεται το bullying ή αυτός που το ασκεί, και ποιος βρίσκεται σε πιο ψυχοφθόρο περιβάλλον?
Υπάρχουν τρεις κατηγορίες που εμπλέκονται στο κοινωνικό φαινόμενο του Εκφοβισμού και βιώνουν έντονο ψυχολογικό αδιέξοδο: Το Θύμα, ο Θύτης και ο Μάρτυρας Θεατής.
Α) Μπορούμε να κατανοήσουμε τις Αρνητικές Επιπτώσεις στα Θύματα πιο εύκολα, αλλά για τους Μάρτυρες-Θεατές δεν είναι τόσο ξεκάθαρες. Όμως και οι θεατές βιώνουν μέσω της Παθητικής Παρακολούθησης του Εκφοβισμού συναισθήματα Ανημποριάς & Ανικανότητας να αντιδράσουν και σαν αποτέλεσμα τους δημιουργείται το αίσθημα της Φοβίας ότι και οι ίδιοι μπορεί να βρεθούν στη θέση του Θύματος, καθώς και μπορεί να βιώσουν την Έλλειψη Υποστήριξης από το περιβάλλον τους, (σχολείο, υπεύθυνοι, γονείς).
Β) Όσο και αν φαίνεται παράλογο & οξύμωρο, ακόμα και οι Θύτες βιώνουν αρνητικές επιπτώσεις όπως:
Αντικοινωνική, Βίαιη Συμπεριφορά
Εσωτερικοποιημένο Θυμό
Κατάθλιψη & υπερβολικό Αγχος
Μπλοκαρισμένα συναισθήματα
Ανάγκη άσκησης Σεξουαλικής βίας
Φτωχές Επικοινωνιακές Δεξιότητες
Χαμηλή σχολική επίδοση
Συνεχείς αποτυχίες
Χαμηλή Αυτοπεποίθηση
Έλλειψη σταθερών διαπροσωπικών σχέσεων.
Γ) Τέλος, είναι κατανοητό ότι τα Θύματα βιώνουν τα χειρότερα συναισθήματα:
Ανικανότητας/ ανημποριάς
Απόρριψης
Αίσθημα έλλειψης αξίας & προσωπικότητας
Χαμηλή αυτοπεποίθηση
Έλλειψη νοήματος Ζωής
Κατάθλιψη
Ψυχοσωματικά προβλήματα
Σκέψεις, τάσεις/απόπειρες αυτοκτονίας με προσδοκία να «ΑΚΟΥΣΤΟΥΝ» από τους άλλους για τον πόνο & αδιέξοδο που βιώνουν.
Τελικά λοιπών βλέπουμε ότι και οι 3 ομάδες βιώνουν, από διαφορετική σκοπιά ο καθένας, ψυχοφθόρο περιβάλλον και ψυχοφθόρα συναισθήματα.
Πόσο ρόλο παίζει το διαδίκτυο στην έκθεση του παιδιού στον εκφοβισμό?
Στη σημερινή εποχή η ευρεία χρήση του Διαδικτύου έχει οδηγήσει κυρίως τα παιδιά να περνούν ατελείωτες ώρες μπροστά στην οθόνη ενός Η/Υ. Στο Διαδίκτυο μπορούν να ψάχνουν κάθε είδους πληροφορίες, να συνομιλούν, να ψυχαγωγούνται και να εκπαιδεύονται. Όμως η έκθεση των παιδιών στο Διαδίκτυο πρέπει να είναι επιλεκτική ανάλογα με την ηλικία τους και την εξελικτική τους φάση.
Οι γονείς πρέπει να έχουν πάντα επίβλεψη & επιλογή το τι βλέπουν το παιδιά και σε τι είναι εκτεθειμένα. Όλα με μέτρο και συνεχή παρακολούθηση από τους γονείς. Να τα προστατεύουν από τα αρνητικά μηνύματα ορισμένων προγραμμάτων, τις αρνητικές επιρροές και άλλους κινδύνους του Διαδικτύου.
Τα παιδιά, μην έχοντας αναπτύξει ακόμα την ικανότητα της κρίσης όσων βλέπουν, κατά την περιήγησή τους στο Διαδίκτυο, αντιμετωπίζουν τον κίνδυνο να πέσουν θύματα έκθεσης σε έντονη βία, κακοποίησης, πορνογραφίας, οργανωμένου εγκλήματος, εκφοβισμού κτλ. Επίσης υποκαθιστούν τις γνήσιες προσωπικές σχέσεις με εικονικές σχέσεις και αυτό τα οδηγεί στο να μην μπορούν να κρίνουν σωστά ανθρώπους με τους οποίους συνομιλούν και γεγονότα. Γι’ αυτό οι γονείς οφείλουν (ίσως με βοήθεια καθοδήγηση ψυχο- εκπαιδευτικού συμβούλου ) να διδάξουν στα παιδιά τους διάκριση, επιλογή και την αποφυγή αρνητικών προτύπων, αλλά αντίθετα υιοθέτηση μοντέλων και σωστών ποιοτικών προτύπων. Να τους μάθουν τον ελεύθερο χρόνο τους να τον ξοδεύουν με ουσιαστικό τρόπο ( αθλητισμός, μελέτη βιβλίων, επαφή με τη φύση κτλ).
Οικονομική κρίση: Πως διαχειρίζεται ένα παιδί στην παιδική και στην εφηβική ηλικία όλες τις αλλαγές που πρέπει να υποστούν τα δεδομένα του;
Τα παιδιά, ανάλογα πάντα με την ηλικία, τη συναισθηματική τους ωριμότητα και την εξελικτική τους φάση, πρέπει με συζήτηση και εξήγηση από τους γονείς, να κατανοήσουν τις καινούργιες κοινωνικές και οικονομικές συνθήκες. Στα πιο μικρά παιδιά 5-7 ετών η εξήγηση πρέπει να γίνει με απλά λόγια, με καθαρές έννοιες αλλά πάντα πρέπει οι γονείς να αναφέρονται στην πραγματικότητα και στις αληθινές συνθήκες που βιώνει η οικογένεια. Χωρίς βέβαια υπερβολές και εξάρσεις πανικού και άγχους που δεν βοηθούν κανέναν και ούτε λύνουν κάποιο πρόβλημα.
Σε πιο μεγάλα παιδιά στην προ-εφηβεία και εφηβεία, μπορούν οι γονείς να τους εξηγήσουν με πιο λεπτομέρειες τις δύσκολες οικονομικές συνθήκες που βιώνει η οικογένεια αλλά και η χώρα. Χωρίς πανικό και υπερβολές, μπορούν ρεαλιστικά οι γονείς, με καθοδήγηση σύμβουλου αν χρειαστεί, να κάνουν τα παιδιά «κοινωνούς» σε αυτό που βιώνουν στην οικογένεια τους, τις αλλαγές που πρέπει έχουν στις απαιτήσεις τους &στον τρόπο ζωής τους.
Άλλωστε για όλα τα παιδιά οποιασδήποτε ηλικίας, αυτή η προσοχή στα οικονομικά, θα είναι μια καλή άσκηση για όλη τους τη ζωή σε θέματα ορίων, καλλιέργειας της διάκρισης , οικονομίας και ωριμότητας.
Τζίνα Γ. Θανοπούλου
Ed.M, MA Harvard University, Συμβουλευτική Παιδιών, Εφήβων, Ενηλίκων Ζευγαριών, Οικογενείας, Συμβουλευτική Εικόνας Σώματος, Διατροφικές Διαταραχές, Επαγγελματικός Προσανατολισμός.
Επικοινωνία:
ATHENS MEDICAL PARTNERS 210 6938241,mob 6945541188
ginagthanopoulou@gmail.com
Συνεχίζεται…
