Ο υπεραιωνόβιος Σύλλογος Εκπαιδεύσεως Νεανίδων διηγείται την ιστορία του!
Έχοντας ξεκινήσει ως Σύλλογος Κυριών υπέρ της Γυναικείας Παιδεύσεως από κυρίες της ανώτερης αθηναϊκής αστικής τάξης, o Σ.Ε.Ν. φιλοδοξούσε να προσφέρει μέσω της εκπαίδευσης σε έργα χειρών κυρίως το όπλο για αξιοπρεπή διαβίωση σε σημαντικό αριθμό γυναικών.
Μόλις κυκλοφόρησε η σημαντική μελέτη «Σύλλογος Εκπαιδεύσεως Νεανίδων, Από τον 19o στον 21o αιώνα», της ομότιμης καθηγήτριας Οικονομικής και Κοινωνικής Ιστορίας του Παντείου Πανεπιστημίου Λυδίας Σαπουνάκη-Δρακάκη και της αρχιτέκτονος, διδάκτορος του Τμήματος Αρχιτεκτόνων-Μηχανικών του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας Μαρίας Λουίζας Τζόγια-Μοάτσου. Πρόκειται για την ιστορία του υπεραιωνόβιου Σύλλογου Εκπαιδεύσεως Νεανίδων (Σ.Ε.Ν.), που από το 1872 πρωταγωνίστησε στη ζωή του νεότερου ελληνικού κράτους, παρεμβαίνοντας δυναμικά και αποτελεσματικά, υπέρ της γυναικείας χειραφέτησης, μέσω της γυναικείας εκπαίδευσης και μάλιστα της επαγγελματικής.
Μελετώντας τα Αρχεία του Σ.Ε.Ν. από το 1872 μέχρι σήμερα, αλλά και τα Αρχεία Μαρίκας Ν. Δραγούμη και Στέφανου Δραγούμη στην Αμερικανική Σχολή Κλασικών Σπουδών στην Αθήνα, τον Τύπο της εποχής, φωτογραφικά Αρχεία του Ε.Λ.Ι.Α. και του Συλλόγου των Αθηναίων, οι συγγραφείς έχουν κατορθώσει να διατρέξουν γλαφυρά την ιστορία της Ελλάδας, φωτίζοντας τις πρωτοβουλίες που ο Σ.Ε.Ν. ανέλαβε για να απαντήσει στις ανάγκες των γυναικών βασικά, αλλά και στις ανάγκες της κοινωνίας ευρύτερα, όπως αυτές μετασχηματίστηκαν στα πάνω από 150 χρόνια δράσης του.
Έχοντας ξεκινήσει ως Σύλλογος Κυριών υπέρ της Γυναικείας Παιδεύσεως από κυρίες της ανώτερης αθηναϊκής αστικής τάξης, o Σ.Ε.Ν. φιλοδοξούσε να προσφέρει μέσω της εκπαίδευσης σε έργα χειρών κυρίως (αλλά όχι μόνο, όπως αποδεικνύει η ίδρυση το 1875 του Νοσοκομικού Παιδευτηρίου), το όπλο για αξιοπρεπή διαβίωση σε σημαντικό αριθμό γυναικών.
Σκοπός του, «να ξυπνήσουν στις εργάτριες τη συναίσθηση της ατομικής αξίας και να τις κάνουν να συνειδητοποιήσουν την σωτήριον ιδέαν της εργασίας, εξ ης μόνης αξιοπρεπής αποβαίνει ο άνθρωπος».
Διατρέχοντας τις σελίδες του βιβλίου γίνεται σαφές ότι ο Σ.Ε.Ν. ασκεί κοινωνική πολιτική. Πολύ σύντομα φρόντισε για τη μόρφωση των εργατριών του, τη σωστή διατροφή τους με την προσφορά συσσιτίων, άνοιξε «κατάστημα επιτηρήσεως μικρών παίδων» δηλαδή παιδικό σταθμό, προνόησε και για την περίθαλψη και σύνταξη των εργατριών, όπως μαρτυρά η σύσταση του Ταμείου Συντάξεως των εργατίδων του Εργαστηρίου Απόρων Γυναικών, μια πρωτοποριακή πρωτοβουλία, αρκετά χρόνια πριν τη σύσταση του Ι.Κ.Α.
Παράλληλα, με τη συμμετοχή και βράβευσή του σε εκθέσεις εντός και εκτός Ελλάδος ανέδειξε τη ελληνική χειροτεχνία και δεξιοτεχνία, δημιούργησε τις προϋποθέσεις για να δημιουργηθούν εστίες παραγωγής σε όλη την επικράτεια και συνέβαλε αποφασιστικά στη διάσωση των παραδοσιακών τεχνικών και τη διαφύλαξη της πολιτιστικής κληρονομιάς.
Όπως διαβάζουμε, από τα πρώτα χρόνια ίδρυσής του, οι αραχνοΰφαντες δαντέλες, τα κεντήματα, τα χαλιά, τα υφαντά που βγήκαν από τα εργαστήριά του, έγιναν συνώνυμα της ποιότητας και της υψηλής αισθητικής.
Φορέθηκαν από Βασίλισσες, κυρίες της Αυλής και της ανώτερης αστικής τάξης, ενώ ταξίδεψαν και στα Παλάτια της Ευρώπης. Ξενοδοχεία όπως το «Μεγάλο Ξενοδοχείο της Αγγλίας» (μετέπειτα «Grande Bretagne») προμηθεύτηκε «τάπητες υποστρώσεως εγχωρίους και Σμυρναϊκούς, παραπετάσματα μαλλοβαμβακερά, μεταξωτά και χρυσοΰφαντα και άλλα είδη, άπαντα εκ του Εργαστηρίου των απόρων γυναικών», ενώ σύντομα το πελατολόγιό του περιλάμβανε τα μεγαλύτερα αθηναϊκά ξενοδοχεία της εποχής και οι παραγγελίες έφταναν μέχρι την Αυστραλία. Όπως είναι φυσικό, στα πάνω από 150 χρόνια λειτουργίας του, η ιστορία του ΣΕΝ διαπλέκεται με την ιστορία της Ελλάδας. Ξεκίνησε με σκοπό την καταπολέμηση της αγραμματοσύνης, της εκμετάλλευσης και της κοινωνικής απαξίωσης, επιβίωσε πολέμων, πανδημιών, κρίσεων και σήμερα καλείται να δώσει απαντήσεις στα σύγχρονα αιτήματα της κοινωνίας. Διαχρονικά επαναπροσδιορίζει τους σκοπούς του όταν αυτό είναι αναγκαίο, προτείνει λύσεις, διατηρώντας όμως πάντα τον παιδευτικό του χαρακτήρα, που είναι εδραιωμένος στα ανθρωπιστικά ιδεώδη.
Σήμερα, ο Σύλλογος Εκπαιδεύσεως Νεανίδων εξακολουθεί να εκπαιδεύει γυναίκες αλλά και άντρες στην παραγωγή «έργων χειρός» και σε μία πλειάδα δραστηριοτήτων, τόσο στο Ιστορικό Υφαντουργείο Σ.Ε.Ν. της οδού Αμαλίας, όσο και στους ειδικά διαμορφωμένους χώρους στο ιδιόκτητο κτίριο της οδού Κολοκοτρώνη 3Β, για βιοποριστική εξασφάλιση ή διεξόδους δημιουργικής απασχόλησης. Εξάλλου, στο Πωλητήριο του Σ.Ε.Ν. βρίσκει κανείς χειροτεχνίες εμπνευσμένες από τους θησαυρούς της ελληνικής παράδοσης αλλά και δημιουργίες σύγχρονης αισθητικής που έχουν βγει από τα εργαστήριά του αλλά και από τα εργαστήρια χειροτεχνών, που μοιράζονται τις ευρύτερες αναζητήσεις του Συλλόγου. Η δε μελέτη που παραδίδει στα χέρια ιστορικών, ερευνητών αλλά και του ευρέως κοινού, φωτίζει τη διαχρονική δέσμευση ενός Συλλόγου στην πρόοδο και την εξέλιξη της κοινωνίας, αναδεικνύοντας μια πορεία πλούσια σε πρωτοβουλίες, προοδευτικές ιδέες και διεκδικήσεις.
