Τα εγκαίνια της έκθεσης Cycladic Nexus – A Journey of Connections Across Time: Skarkos!
Ένα «δίκτυο συνδέσεων» στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ίου
Στην καρδιά του Αιγαίου, στο γραφικό νησί της Ίου, πραγματοποιήθηκαν με μεγάλη επιτυχία τα εγκαίνια της έκθεσης Cycladic Nexus – A Journey of Connections Across Time: Skarkos, που φιλοξενείται στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Χώρας. Η διοργάνωση της έκθεσης αποτελεί συνεργασία της Εφορείας Αρχαιοτήτων Κυκλάδων και της ΑΜΚΕ Figment.
Η βραδιά των εγκαινίων ήταν γεμάτη ζωντάνια και ενθουσιασμό, καθώς πλήθος κόσμου κατέκλυσε τους χώρους του Μουσείου. Εκπρόσωποι της τοπικής αυτοδιοίκησης, μόνιμοι κάτοικοι και παραθεριστές του νησιού, καθώς και καλλιτέχνες και άνθρωποι του πολιτισμού από την Αθήνα και τις Κυκλάδες. Ήταν μία σημαντική στιγμή καθώς για πρώτη φορά στην ιστορία του, το Αρχαιολογικό Μουσείο της Ίου φιλοξενεί μια έκθεση σύγχρονης τέχνης, σηματοδοτώντας τον μετασχηματισμό ενός θεσμικού χώρου σε έναν ζωντανό, δυναμικό χώρο συνάντησης και διαλόγου. Έναν χώρο όπου ο πολιτισμός δεν παραμένει στατικός, αλλά λειτουργεί ως ένα συνεχές δίκτυο συνδέσεων – ένα πραγματικό nexus. Η έκθεση συγκεντρώνει τα έργα 12 σύγχρονων καλλιτεχνών, που στον χώρο των περιοδικών εκθέσεων δεν περιορίζονται απλώς στην αναπαράσταση του παρελθόντος. Αντίθετα, ανοίγουν έναν ουσιαστικό διάλογο με την ιστορία και το αρχαιολογικό τοπίο του Σκάρκου, το οποίο φιλοξενεί ένα από τα πιο καλοδιατηρημένα κατάλοιπα του Πρωτοκυκλαδικού πολιτισμού (2700–2300 π.Χ.).
Μέσα από ποικίλες τεχνοτροπίες – ζωγραφική, γλυπτική, κέντημα, εγκαταστάσεις και ψηφιακές εκτυπώσεις – τα έργα προσεγγίζουν έννοιες όπως οι δεσμοί, η μετατόπιση και η απουσία. Στόχος είναι να προσφέρουν νέους τρόπους πρόσληψης και κατανόησης του παρελθόντος μέσα στο μουσειακό περιβάλλον.
Η επιμελήτρια του Μουσείου και αρχαιολόγος της Εφορείας Αρχαιοτήτων Κυκλάδων, Αγγελική Κουμνά, με αφορμή τα εγκαίνια επισήμανε: «Η έκθεση αυτή θα μπορούσε να ονομάζεται «Μνήμη». Μέσα από τα έργα που παρουσιάζονται, διαμορφώνεται μια σύγχρονη αφήγηση που αναδεικνύει την ατομική, τη συλλογική και την ιστορική φωνή. Προσφέρει ένα καταφύγιο σκέψης και ουσιαστικής αναψυχής. Η μνήμη είναι αναγκαίο στοιχείο για την αντίληψη του εαυτού μας και τη συγκρότηση της ομάδας· είναι το θεμέλιο της ταυτότητας κάθε ανθρώπου. Επιθυμούμε ο κόσμος να αντιληφθεί ότι το μουσείο δεν είναι απλώς ένας χώρος αρχαίου πολιτισμού ή ένα αρχείο, αλλά ένας ζωντανός χώρος πολιτισμού.»
Οι επιμελήτριες της έκθεσης, η ιστορικός τέχνης Ναταλία Μητσιώνη και η αρχαιολόγος Ευγενία Ίσκου, αναφέρουν: «Η έκθεση δεν αποτελεί απλώς μια αναφορά στην πολιτισμική συνέχεια. Είναι μια εικαστική πρόταση που βλέπει την ιστορία όχι ως ένα στατικό αρχείο, αλλά ως μια δυναμική τοπογραφία – ως ένα πεδίο νοήματος που μας αφορά όλους. Στη συνάντηση του αρχαίου με το σύγχρονο, ο θεατής καλείται να στοχαστεί πάνω στις έννοιες της μετακίνησης, της μετάβασης, της ανταλλαγής και της συλλογικότητας, όχι ως αφηρημένες έννοιες, αλλά ως θεμελιώδη βιώματα, κοινά τόσο στον Πρωτοκυκλαδικό κάτοικο όσο και στον σύγχρονο άνθρωπο.»
Ο επισκέπτης εισέρχεται στην ατμόσφαιρα της έκθεσης ήδη από την πρώτη αίθουσα του Μουσείου, όπου παρουσιάζονται αρχαιότητες, τοπογραφικά σχέδια και φωτογραφίες από τα οικιστικά κατάλοιπα του Σκάρκου. Στον ίδιο χώρο, σε έναν διάλογο θεματικής συγγένειας, συνυπάρχουν σύγχρονα έργα τέχνης. Ξεχωρίζει η επιδαπέδια εγκατάσταση Καταλύματα του Γιώργου Αλεξανδρίδη, η οποία αποτελείται από δεκάδες κεραμικές σκηνές. Παράλληλα, εκτίθενται επιτοίχια έργα όπως το ζωγραφικό έργο του Μίλτου Σκούρα, με παράσταση κυκλαδικού τοπίου, το Με αγαπά-δεν με αγαπά του Περικλή Πραβήτα, το Ephemeral Exercises of Melancholia – After Skarkos VII του Θάνου Μακρή και το Ephemera του Σταύρου Κάσση..
Ακολουθώντας τη ροή της έκθεσης, ο επισκέπτης περνά στην αίθουσα με τις αρχαιότητες του Σκάρκου – έναν ενδιάμεσο σταθμό που λειτουργεί ως γέφυρα ανάμεσα στο παρελθόν και το παρόν. Από εκεί, οδηγείται στην επόμενη ενότητα, όπου παρουσιάζονται έργα που εστιάζουν στην ανθρώπινη ανάγκη να ερμηνεύσει, να διαμορφώσει και να κυριαρχήσει στο περιβάλλον, από την αρχαιότητα έως τις μέρες μας. Στην ενότητα αυτή περιλαμβάνονται τα επιτοίχια έργα: Κυνηγός του Οδυσσέα Γλύκα, mi ni mi του Αντώνιου Παναγόπουλου και Πλέοντας της Ιφιγένειας Σδούκου.
Η διαδρομή ολοκληρώνεται στην τελευταία αίθουσα, όπου αναδεικνύεται ο πυρήνας της έκθεσης: η έννοια της μετακίνησης και της αέναης κίνησης στο Αιγαίο. Δεσπόζουσα θέση κατέχει η εγκατάσταση Ναυτία του Νίκου Τρανού. Στους τοίχους παρουσιάζονται η «ζωοφόρος» Διαδρομή IV της Αντιγόνης Καββαθά, το The Passage του Κωνσταντίνου Μάσσου, καθώς και η σειρά έργων με ανάγλυφη τεχνική σε χαρτί της Βαρβάρας Μαυρακάκη.
Συμμετέχοντες καλλιτέχνες: Γιώργος Αλεξανδρίδης, Οδυσσέας Γλύκας, Αντιγόνη Καββαθά, Σταύρος Κάσσης, Θάνος Μακρής, Κωνσταντίνος Μάσσος, Βαρβάρα Μαυρακάκη, Αντώνιος Παναγόπουλος, Περικλής Πραβήτας, Ιφιγένεια Σδούκου, Μίλτος Σκούρας, Νίκος Τρανός.
Επιμέλεια έκθεσης: Ευγενία Ίσκου (Αρχαιολόγος – Ιστορικός της τέχνης), Ναταλία Μητσιώνη (Ιστορικός της τέχνης)
photo credits:Γιάννης Μποζιάρης