«Στον ΟΟΣΑ: Γεωπολιτική Θεωρία και Διπλωματική Πράξη»: Στη παρουσίαση του νέου βιβλίου του Γιώργου Πρεβελάκη!
Για το βιβλίο μίλησαν οι Δημήτρης Αβραμόπουλος, Λούκα Κατσέλη, Τατιάνα Σπινάρη-Πολλάλη, Άγγελος Συρίγος και ο ίδιος ο συγγραφέας.
Το νέο βιβλίο του Γιώργου Πρεβελάκη, ομότιμου καθηγητή Γεωπολιτικής στην Σορβόννη και με δυο θητείες Μόνιμου Αντιπροσώπου της Ελλάδας στον ΟΟΣΑ (2013-15 και 2019-23), που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Κέρκυρα–economia Publishing, παρουσιάστηκε στο αμφιθέατρο της ΕλληνοΑμερικανικής Ένωσης.
Για το βιβλίο «Στον ΟΟΣΑ: Γεωπολιτική Θεωρία και Διπλωματική Πράξη», μίλησαν οι Δημήτρης Αβραμόπουλος, Λούκα Κατσέλη, Τατιάνα Σπινάρη-Πολλάλη, Άγγελος Συρίγος και ο ίδιος ο συγγραφέας.
Στην παρέμβασή του ο Δημήτρης Αβραμόπουλος, βουλευτής, πρώην Ευρωπαίος Επίτροπος και υπουργός Εξωτερικών όταν έγινε η πρώτη αποστολή Πρεβελάκη στον διεθνή Οργανισμό, τόνισε την σημασία που έχει η συνεισφορά των θεωρητικών στην άσκηση διπλωματίας – με την καίρια προσέγγιση των ζητημάτων σε βάθος χρόνου. Εξήγησε επίσης την κρισιμότητα του να βλέπει κανείς ξεκάθαρα ποιοι είναι το γεωπολιτικό στίγμα της χώρας, να προσεγγίζει δηλαδή την πολιτική έξω από τα σύνορα. Υποστήριξε ότι οι αναφορές Πρεβελάκη στη λειτουργία αλλά και τις δυνατότητες που παρέχει ο ΟΟΣΑ, φέρνουν στο προσκήνιο την υποχώρηση, στις ημέρες μας, της πολυμερούς διπλωματίας. Και τούτο, ενώ Οργανισμοί όπως ο ΟΟΣΑ («μάτι και αυτί του κόσμου») έχουν πολύτιμο έργο να προσφέρουν στο πεδίο των μεταρρυθμίσεων οι οποίες είναι απαραίτητες για το διεθνές σύστημα. Τόνισε επίσης την ικανότητα του συγγραφέα να αναδεικνύει θέματα που συχνά παραβλέπονται στην ελληνική δημόσια συζήτηση, όπως π.χ. οι εξελίξεις στα Βαλκάνια. Ομοίως τις διαχρονικές του επισημάνσεις για την αποδυνάμωση της Ευρώπης στο παγκόσμιο σύστημα, που όλο γίνονται και πιο επίκαιρες.
Στη δική της προσέγγιση στα πράγματα, η Λούκα Κατσέλη, ομότιμη καθηγήτρια στο ΕΚΠΑ, με μακρά διαδρομή σε πολιτικές/υπουργικές ευθύνες, αλλά και πρώην γενική διευθύντρια του Κέντρου Ανάπτυξης του ΟΟΣΑ, στάθηκε στην σημασία που έχει – για μια μικρή χώρα σαν την Ελλάδα – η αποφασιστικότητα να κινείται σε ένα πεδίο όπως των διεθνών πολυμερών Οργανισμών με στρατηγική ανάγνωση των πραγμάτων, με μια συνολική ματιά και με θαρραλέες πρωτοβουλίες.
Οι διαδοχικές πρωτοβουλίες που αναλήφθηκαν επί Γιώργου Πρεβελάκη στον Οργανισμό – με την επιδίωξη να επιλεγεί ως γ.γ. του ΟΟΣΑ η Άννα Διαμαντοπούλου, που μόλις στην τελική ευθεία δεν ευδοκίμησε, με την εξασφάλιση της προεδρίας του Global Strategy Group στον Κυριάκο Πιερρακάκη και κυρίως με την απόφαση για ίδρυση Κέντρου του ΟΟΣΑ για τους Πληθυσμούς στην Κρήτη – αναδεικνύουν ακριβώς αυτήν την διάσταση. Το γεωπολιτικό βάθρο είναι απαραίτητο για την κατανόηση των διεθνών προκλήσεων, επεσήμανε η Λούκα Κατσέλη. Περιέγραψε τη διαδρομή του ΟΟΣΑ, από οικονομικό πυλώνα της προσπάθειας άσκησης πολιτικής απέναντι στην ΕΣΣΔ στα χρόνια του Ψυχρού Πολέμου, σε μέσο μετάβασης αναζήτησης της ανάπτυξης στην αποαποικιοποίηση, σε εργαλείο ανοίγματος σε Ασία και Ειρηνικό και προσέγγισης ενεργειακών ζητημάτων.
Σήμερα, στην Εποχή των Κρίσεων, ο ΟΟΣΑ καλείται να αναλάβει ρόλο σε επίπεδο ρυθμιστικών παρεμβάσεων για τον ανταγωνισμό σε περιβάλλον παγκοσμιοποίησης (όπως με την εξασφάλιση συναίνεσης για την μίνιμουμ φορολόγηση των πολυεθνικών) ή πάλι σε τομείς όπως του Περιβάλλοντος και της Παιδείας. Τομείς πρωτοβουλίας όπως εκείνη που αναφέρει ο Γιώργος Πρεβελάκης – για παράδειγμα η ανάδειξη των πληθυσμιακών προκλήσεων/των κινήσεων πληθυσμών όχι μόνο για λόγους οικονομικούς ή και διεθνών συγκρούσεων, αλλά και λόγω της κλιματικής κρίσης, ή πάλι το άνοιγμα στην θάλασσα/την γαλάζια οικονομία – έχουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Ενώ η άλλη πρόκληση, εκείνη της μετάβασης του διεθνούς συστήματος από μια ιεραρχική λογική σε μια δικτυακή γίνεται όλο και πιο έντονη. Παράλληλα όμως αναδεικνύεται και η σημασία της μετάβασης από την θεωρία στην πράξη…
Την διάσταση της δημόσιας, και μάλιστα της πολιτιστικής διπλωματίας έφερε στην συζήτηση η Τατιάνα Σπινάρη-Πολλάλη, από τον χώρο της Ιστορίας της Τέχνης και διευθύντρια χώρων Τέχνης.
Ανοίγοντας ένα περαιτέρω μέτωπο συζήτησης, η Λούκα Κατσέλη επεσήμανε ότι οι εξελίξεις στην εποχή της παγκοσμιοποίησης – ιδίως με την αύξηση του ρόλου των πολυεθνικών (147 όμιλοι συγκεντρώνουν το 40% του παγκόσμιου πλούτου) που όμως δεν εμπλέκονται στην λειτουργία των διεθνών Οργανισμών οι οποίοι παραμένουν διακρατικοί – επιβάλλουν πλέον διαφορετικές προσεγγίσεις. Το ίδιο ισχύει και προκειμένου περί της μετάβασης σε έναν πολυ-πολικό κόσμο, με ανάδειξη του φαινομένου των σφαιρών επιρροής: ένα νέο Ευρωπαϊκό δόγμα καθίσταται αναγκαίο, καθώς η παγκοσμιοποίηση δεν συνάδει με μια προσέγγιση Δύσης έναντι Νότου. Η αποτροπή πολέμων, η προσέγγιση των BRICS, η ενίσχυση της συνοχής, όλα αυτά αποτελούν προκλήσεις που δεν είναι πλέον νοητό να αγνοούνται.
Την διάσταση της δημόσιας, και μάλιστα της πολιτιστικής διπλωματίας έφερε στην συζήτηση η Τατιάνα Σπινάρη-Πολλάλη, από τον χώρο της Ιστορίας της Τέχνης και διευθύντρια χώρων Τέχνης. Περιέγραψε πώς η οργάνωση εικαστικών γεγονότων βοήθησε – την εποχή που είχε δημιουργηθεί αδιέξοδο γύρω από την Ελλάδα – να αποκατασταθεί μέσω της Τέχνης μια συνομιλία μέσω του ΟΟΣΑ ως διεθνούς οργανισμού με την διεθνή κοινότητα. Πρωτοβουλίες γύρω από το έργο του Κωνσταντίνου Ξενάκη και την έννοια της resilience/ανθεκτικότητας με γραφιστικούς χάρτες της Ευρώπης στην έδρα του ΟΟΣΑ, ή παλιν η καταγγελία των αδιεξόδων επικοινωνίας με τις αναφορές Μιχάλη Κατζουράκη ή Τάσου Μαντζαβίνου, ή ακόμη η άλλη ανάγνωση της εποχής με το «Φως και Σκότος του Αλέκου Κυραρίνη (στην Μόνιμη Αντιπροσωπεία της Ελλάδας στον ΟΟΣΑ) επέτρεψαν να εκφρασθούν έννοιες όπως τα αδιέξοδα επικοινωνίας ή και η καταγγελία ,σε μια γλώσσα διαφορετική, πλην όμως με σημαντική εμβέλεια.
Από τη δική του σκοπιά, ο καθηγητής Διεθνούς Δικαίου / Εξωτερικής Πολιτικής στο Πάντειο, πρώην υφυπουργός Παιδείας και βουλευτής, Άγγελος Συρίγος, μίλησε για τη σημασία που έχει η συνειδητοποίηση της γεωπολιτικής διάστασης σε αντίθεση με την συχνά εσωστρεφή οπτική της δημόσιας συζήτησης στην Ελλάδα, και η φιλοξενία σκέψεων που ανατρέπουν τα γνώριμα και δεδομένα. Εκεί, η προσέγγιση Γιώργου Πρεβελάκη στο τι είναι/τι θα πρέπει να είναι/τι πρέπει να κάνει ένας Οργανισμός όπως ο ΟΟΣΑ ( και πώς να δραστηριοποιηθεί στα πλαίσιά του, με χώρα σαν την Ελλάδα) είναι διεισδυτική.
Γιατί μπορεί το ευφυολόγημα ότι ο OECD αποτελεί an Organisation for ExcellentCocktails and Diners να είναι ούτως ή άλλως διαψευσμένο π.χ. με την ανάληψη της ευθύνης για το μείζον ζήτημα της καταπολέμησης της διεθνούς φοροδιαφυγής, ή ακόμη για την διενέργεια των διαδικασιών αξιολόγησης του εκπαιδευτικού έργου (PISA), όμως οι πιο προχωρημένες εισηγήσεις Πρεβελάκη για μετάβαση από την ιεραρχική σε δικτυακή οργάνωση του διεθνούς συστήματος, ή για έγκαιρη προσέγγιση των προκλήσεων της δημογραφίας/των πληθυσμών και του ανοίγματος στους ωκεανούς (καθώς και σε θάλασσες αποκτούν χαρακτηριστικά εδάφους») θα ήταν σκόπιμο να ενταχθούν στην δημόσια συζήτηση.
Η κατά Πρεβελάκη «στρατηγική του αδυνάτου» μπορεί να αποβεί πολύτιμη για την αντιμετώπιση της όλο και πιο παρούσας δυναμικής του απρόβλεπτου – και τούτο την στιγμή που, για παράδειγμα, τα ρεύματα της μετανάστευσης θα ενταθούν τα χρόνια που έρχονται (αν μη τι άλλο με το φαινόμενο των περιβαλλοντικών προσφύγων), αλλά και που τα δίκτυα της Διασποράς όπως τα έχει μελετήσει ο Γ. Πρεβελάκης αποκτούν νέα λειτουργικότητα. Κλείνοντας την συζήτηση, ο Γιώργος Πρεβελάκης – πέραν των ευχαριστιών σε όλους όσοι συντέλεσαν στην προσπάθειά του στον ΟΟΣΑ αλλά και στην έκδοση του βιβλίου – τοποθετήθηκε σε ορισμένα από τα θέματα που ήδη είχαν θιγεί στην παρουσίαση. Έτσι, διατύπωσε την θέση ότι η γεωπολιτική έχει ήδη επεκταθεί συμπεριλαμβάνοντας περισσότερους συντελεστές από τα Έθνη-Κράτη: παράδειγμα η γεωπολιτική της διασποράς. Επίσης, παρατηρείται συνολικά μια υπέρβαση της παγίδευσης στην realpolitik με την επίταση του ενδιαφέροντος για τα πολιτισμικά θέματα (ήδη η «Σύγκρουση των Πολιτισμών» το είχε δείξει, αυτό, αν και όχι με ιδιαίτερα εποικοδομητικό τρόπο). Επανάφερε επίσης στην συζήτηση την διαπίστωση ότι «κάποτε η Ευρώπη είχε ανοιχτεί στην θάλασσα», μόνο μεταγενέστερα «κλείστηκε στην ήπειρο» (με αναφορά και στις Γερμανικές τάσεις για συμπληρωματικότητα Ευρώπης/Ρωσίας). Στην νέα, υπό διαμόρφωση, γεωπολιτική πραγματικότητα, μια Ευρώπη-αρχιπέλαγος θα προσέφερε ενδεχομένως καλύτερη βάση για το μέλλον.
Φωτογραφίες: Studio Panoulis
