“Through my life I have traveled the seas. Sailed the calm and the rough. Seen the clear and the murky. Felt the warm and the cold. Dived in the deep and the shallow.
Through the days of summer I swim for hours. Above the sea I imagine. On the surface I think through. Under the sea I comprehend. Through the infinite horizon , human scale gains perspective. Where the sea meets the sky, I find myself.
Through the sea I see through…” Marina Vernicos
Honiara, Solomon Islands
Χθες βράδυ, στο cocktail party της ΕΛΕΠΑΠ, στη Στέγη Γραμμάτων & Τεχνών του Ιδρύματος Ωνάση, είχα την ευκαιρία να παρακολουθήσω την έκθεση του Robert Wilson παρέα με την φίλη μου και Ιστορικό Τέχνης, Άννα Χατζηνάσιου.
Και μετά, να πιούμε δύο cocktails μαζί , ακούγοντας την μαγεμένη, να μου μιλάει για την έκθεση της κοινής μας φίλης, Μαρίνας Βερνίκου, όπου επιμελείται η ίδια, και τα εγκαίνια της οποίας θα γίνουν την Πέμπτη 6 Ιουνίου στη Γκαλερί Ζουμπουλάκη, με τίτλο “Sea Through”…
Malo, Vanuatu
Polyaigos, Greece
“Η νέα δουλειά της Μαρίνας με τίτλο “Sea Through” αποτελείται από μία σειρά φωτογραφιών και βιντεοπροβολών θαλασσινών τοπίων. Συγκεκριμένα, αποτυπώνει θαλασσινά τοπία ανά τον κόσμο χρησιμοποιώντας ποικίλους χρόνους έκθεσης και βαθμούς εστίασης του φωτογραφικού διαφράγματος. Οι εικόνες, πέραν των προσδιοριστικών τίτλων τους (Poliaigos, Sifnos – Greece, Malo Vanuatu – Papua New Guinea, Honiara – Solomon Islands), είναι αταύτιστες. Οι εξπρεσιονιστικές φωτογραφίες της δηλαδή δεν αφήνουν τον θεατή να μαντέψει τον τόπο, όπου η φωτογράφος έκανε τις λήψεις, ούτε το σημείο πάνω στο οποίο έχει στηρίξει την φωτογραφική της μηχανή για να επιλέξει ή να αποκλείσει μια συγκεκριμένη γωνία θέασης. Αποτυπώνει τις διακυμάνσεις των ατμοσφαιρικών συνθηκών -ώρα της ημέρας, κατάσταση του καιρού- προβάλλοντάς τις ανεξάρτητα από τη γεωγραφική τους θέση.
Με το “κλικ” του φωτογραφικού φακού η Βερνίκου απομονώνει τη στιγμή αυτή του χρόνου, η οποία “παγώνει” αναλλοίωτη στην αιωνιότητα. Στη φωτογραφία υπάρχει ο πραγματικός χρόνος ο οποίος τρέχει, αλλά αναπτύσσεται παράλληλα και ο φωτογραφικός χρόνος ο οποίος αιχμαλωτίζεται από τον καλλιτέχνη, και θα παραμείνει πάντοτε ο ίδιος. Παρ’ όλα αυτά οι φωτογραφίες της δεν δίνουν την αίσθηση ότι σταματούν τον χρόνο, αντίθετα τον επιμηκύνουν ή γεννούν τον δικό τους χρόνο. Η ίδια η φωτογραφία δηλαδή περιέχει το δικό της χρόνο. Μια εικόνα της θάλασσας είναι η ίδια η καταγραφή της συνειδητής μνήμης, η στιγμή μιας στιγμής. Η θάλασσα προκαλεί τις ανθρώπινες δυνάμεις της παρατήρησης, ενώ παράλληλα δημιουργεί το γνώριμο παιχνίδι της φαντασίας.
Malo, Vanuatu
Η Μαρίνα αντλεί το υλικό της από την ίδια τη φύση: από τα χρώματα, τις διακυμάνσεις του υγρού στοιχείου, μέσα από γραμμές ευθείες και ακανόνιστες. Όλα τα παραπάνω βοηθούν τα έργα ώστε να μην παρουσιάζονται ως απεικόνιση της πραγματικότητας, αλλά ως εικόνες, που δημιουργήθηκαν για να φέρουν στην επιφάνεια όσα αισθανόμαστε και όχι απαραίτητα όσα βλέπουμε. Στα περισσότερα έργα της έκθεσης οι αλληλεπικαλυπτόμενες περιοχές επίπεδων τόνων στις φωτογραφίες της, περιέχουν την αναπόφευκτη ιδέα ενός ευρέως διαστήματος, της γραμμής του ορίζοντα και μίας τεράστιας κενής έκτασης με θάλασσα ή άμμο στο κάτω μέρος. Στο επάνω τμήμα της εικόνας παρουσιάζεται ο ουρανός ή το κενό, καθώς η φωτογράφος επιλέγει σε κάθε έργο, είτε να εστιάσει στα κύματα, είτε να τα θολώσει ώστε σχεδόν να μη διακρίνονται. Σε κάποια έργα εμφανίζονται ανεπαίσθητα κάποια τμήματα ιστιοπλοϊκών σκαφών προσθέτοντας έτσι μία ζωγραφική και ανθρώπινη διάσταση στις εικόνες. Συχνά, οι φωτογραφίες της θυμίζουν ζωγραφικά έργα του Αφηρημένου Εξπρεσιονισμού, όπου τα αισθήματα δεν απεικονίζονται αλλά “διαδραματίζονται” πάνω στον καμβά. Εξάλλου, στον Αφηρημένο Εξπρεσιονισμό, που έχει τις ρίζες του στα μέσα της δεκαετίας του ’40, παραπέμπει επίσης η απλότητα των θεμάτων της, καθώς και η έμφαση στην αυθόρμητη, αυτόματη ή υποσυνείδητη έκφραση.
Η θάλασσα εμφανίζεται χωρίς όρια και με βάθος απροσμέτρητο, όπως πραγματικά είναι. Επεκτείνεται έξω και πέρα από τα όρια του έργου, όπως θα έπρεπε να αποδίδεται μια άρτια θαλασσογραφία. Στα έργα της μπορεί να διαφοροποιείται χρωματικά η θάλασσα – αλλού είναι γκρι, γαλάζια, σμαραγδί, μαύρη– αλλά η ύπαρξή της στο χώρο και στο χρόνο φαίνεται αδιαφοροποίητη. Για αυτόν τον λόγο τιτλοφορεί τις φωτογραφίες της, καταδεικνύοντας έτσι την τοποθεσία λήψης τους, διατηρώντας όμως για τον εαυτό της το προνόμιο να διακρίνει τη διαφορά στην ομοιότητα.
Η Μαρίνα γνωρίζει τη θάλασσα και η θάλασσα εκείνη, είναι παλιές γνώριμες. Την οικειότητα, που έχει αναπτυχθεί με τα χρόνια μεταξύ τους την αισθανόμαστε: τόσο πολύ, που σε κάποιες φωτογραφίες νιώθουμε θεατές κάτω από το νερό, επισκέπτες και φιλοξενούμενοι στον υποθαλάσσιο κόσμο της. Παρ’ όλα αυτά, ποτέ δεν μας δίνει την εντύπωση ότι το τοπίο και ο χώρος είναι τόσο οικείος και για εμάς. Τον «τόπο» αυτόν, τον ελάχιστα αλλαγμένο εδώ και αιώνες, μόνο εκείνη μπορεί να οικειοποιηθεί και να ταυτιστεί μαζί του. Οι θεατές βιώνουμε έναν ζωντανό κόσμο με σκέψη, αίσθηση, συναίσθημα, έννοιες τις οποίες η Βερνίκου θέλει να εξερευνήσει και να τις “μεταγγίσει” στο θεατή μέσα από την τέχνη της. Μια περιπλάνηση της όρασης και του νου σε κυματοειδείς εκτάσεις, όπου δεν υπάρχει κανένα σταθερό σημείο αναφοράς, μέχρι που ξαφνικά ένα κατάρτι εμφανίζεται αχνά στο προσκήνιο. Χρειάζεται η συμμετοχή μας για να διακρίνουμε τις λεπτομέρειες των έργων και να διεισδύσουμε στη λεπτή επιφάνεια του χαρτιού”….
