Το Μικρόβιο του Χωρισμού: Το διαζύγιο είναι κολλητικό, λένε οι ειδικοί. Μάλιστα, όσο πιο κοντά του βρεθείς, τόσο πιο εύκολο είναι να κολλήσει και ο δικός σου γάμος.
Από την Ελένη Παπαϊωάννου για την Madame Figaro
Πριν από τρεις μήνες χώρισε ένα ζευγάρι φίλων μου. Είναι δύο άνθρωποι που αγαπώ ιδιαίτερα, ενώ είχα συμβάλλει, με έναν μικρό τρόπο, να γίνουν οικογένεια. Πέρα από τη σχέση που έχω με τον καθένα τους, μου άρεσε να τους βλέπω μαζί. Ο γάμος τους έμοιαζε, σε πολλά, με τον δικό μου. Με τα πάνω και τα κάτω τους, τα προβλήματα και τις ωραίες οικογενειακές στιγμές τους, ήταν δύο άνθρωποι έξυπνοι και δημιουργικοί, ο καθένας με τις συναισθηματικές βαλίτσες του, σε ένα υπέροχο μπλέξιμο. Λίγες ημέρες αφότου μας ανακοίνωσαν το διαζύγιό τους, άρχισα να παρακολουθώ καχύποπτα το σύζυγό μου. Με ποια μιλούσε “από τη δουλειά”; Ποιος του στέλνει μηνύματα μέσα στη νύχτα; Γιατί δεν πρόσεξε το κούρεμά μου; Πράγματα που μέχρι πριν λίγες ημέρες θα είχαν απόλυτα λογική ερμηνεία (μιλούσε με τη συνάδελφο με την οποία τρέχει ένα πρότζεκτ -τα μηνύματα ήταν από τον αδελφό του-το πρόσεξε, το σχολίασε, εγώ δεν έδωσα σημασία στο κομπλιμέντο του για τα μαλλιά μου), ξαφνικά σχημάτισαν πάνω από το στεφάνι στο κεφάλι του ένα σύννεφο αμφισβήτησης. Μήπως είμαστε στα πρόθυρα χωρισμού, όπως οι φίλοι μας, απλά εγώ κοιμάμαι τον ύπνο του δικαίου; Κι εκείνοι μια χαρά φαινόταν ότι τα πηγαίνουν. Γιατί, εφόσον εκείνοι χώρισαν, εμείς να γλιτώσουμε;
Μα, θα πει κάποιος, το διαζύγιο δεν είναι ιός, για να τον κολλήσεις _όχι εάν ο “οργανισμός” δεν είναι ήδη εξασθενημένος. Οι ειδικοί υποστηρίζουν πως ένα διαζύγιο στο κοντινό μας περιβάλλον μπορεί να προκαλέσει μετασεισμικές δονήσεις που θα οδηγήσουν σε περισσότερα διαζύγια, γύρω τους, ένα τσουνάμι χωρισμών χωρίς τέλος, που, εάν μας βρει σε δύσκολη φάση, μπορεί να μας συμπαρασύρει. Σύμφωνα με μία έρευνα που πραγματοποιήθηκε το 2010 στην Αμερική, ένας χωρισμός μπορεί να λειτουργήσει σαν μπάλα του μπόουλινγκ, γκρεμίζοντας όλες τις σχέσεις που βρίσκονται σε κοντινή ακτίνα βολής. Σε τι ποσοστό; Μέχρι κι 75% εάν συμβεί σε φίλους σου, μέχρι 33% εάν χωρίσουν οι φίλοι φίλων σου, ενώ όσο απομακρύνεσαι από τον “πυρήνα”, το ποσοστό σχεδόν μηδενίζεται! Το φαινόμενο, που ονομάστηκε divorce clustering, μας επηρεάζει όχι μόνο όταν τα διαζύγια προκύπτουν σε φίλους μας. Οι γάμοι των αδελφών μας και των συναδέλφων, με τους οποίους περνάμε μαζί ένα πολύ μεγάλο ποσοστό της ημέρας, επηρεάζουν εξίσου τη διάρκεια του δικού μας γάμου. Όσο πιο πολλά διαζύγια υπάρχουν γύρω σου, τόσο περισσότερο κινδυνεύεις να κολλήσεις την “κοινωνική επιδημία”. Το ίδιο ισχύει, φυσικά, με τον αντίστροφο τρόπο. Εάν γύρω μας έχουμε γάμους υγιείς, με συντρόφους που δουλεύουν τα προβλήματά τους, το πιο πιθανό είναι να επηρεαστούμε θετικά και να επενδύσουμε περισσότερο στη δική μας σχέση. Ψάχνοντάς το λίγο παραπέρα έμαθα πως τέτοιες μορφές κοινωνικής επιδημίας εμφανίζονται πολύ συχνά, με διάφορες μορφές: Όταν τα περισσότερα ζευγάρια γύρω μας παντρεύονται είναι πιο εύκολο να κάνουμε κι εμείς το βήμα, όταν στο οικογενειακό μας περιβάλλον έρθει το πρώτο μωρό, ο δρόμος ανοίγει και για τα επόμενα. Ακόμη και η παχυσαρκία ανάμεσα σε συμμαθητές του ίδιου σχολείου ή συμφοιτητές στη ίδια πόλη, έχει τη βάση της στην ίδια αρχή της κοινωνικής επιδημίας.
THE OUTBREAK
Η Rose McDermott του πανεπιστημίου Brown, ο James Fowler από το πανεπιστήμιο της California και ο ομογενής Nicholas Christakis, καθηγητής του Harvard, στα πορίσματα της μακρόχρονης μελέτης τους που προανέφερα, δηλώνουν ότι η ύπαρξη παιδιών παίζει μικρότερο ρόλο στην ευκολία ή όχι με την οποία χωρίζουμε, παρόλα αυτά, μας κάνει λιγότερο επιρρεπείς στο να “κολλήσουμε” τον ιό του διαζυγίου από τους φίλους μας.
Ένας παράγοντας τον οποίο εξέτασε η ομάδα των επιστημόνων υποστηρίζει ότι, πλέον, η κοινωνία μας θεωρεί φυσιολογικό το διαζύγιο. Χωρίς τη σκιά του ταμπού πάνω από τα κεφάλια μας, είναι πολύ πιο εύκολο να προχωρήσουμε στην απόφαση να διαλύσουμε έναν κακό γάμο, από το να μείνουμε σε μία τοξική σχέση “για τα μάτια του κόσμου”.
Μια δεύτερη συνειδητοποίηση που έφερε η έρευνα είναι ότι οι διαζευγμένοι έχουν ένα πολύ ισχυρότερο κοινωνικό δίκτυο, παρόλα αυτά, κινδυνεύουν να χάσουν ένα 10% των φίλων τους, εφόσον αντιμετωπίζονται από εκείνους σαν κοινωνική απειλή! Στις Η.Π.Α. όπου πραγματοποιήθηκε η έρευνα, το 50% των γάμων καταλήγουν σε διαζύγιο μέσα στα πρώτα 15 χρόνια, ενώ το ετήσιο ποσοστό διαζυγίων ανέρχεται στα 36/1,000 ζευγάρια.
Σύμφωνα με την Συμβουλευτική Ψυχολόγο Tζίνα Θανοπούλου, η οποία μελέτησε την έρευνα του καθηγητή Dr.Nicholas Christakis, «στη χώρα μας, τη χρονιά που μας πέρασε, ένας στους δύο γάμους διαλύθηκε και άλλος ένας το σκέφτεται, είναι στα πρόθυρα χωρισμού, οπότε μιλάμε για ενάμισι στους δύο γάμους! Σύμφωνα με την έρευνα του Christakis και της ομάδας του, για παράδειγμα εάν έχουμε μια παρέα τεσσάρων ζευγαριών εκ των οποίων τα δύο έχουν αποφασίσει να χωρίσουν και τα άλλα δύο είναι μαζί, εάν το ένα από τα δύο αυτά ζευγάρια έχουν σκέψεις χωρισμού και επηρεασθεί από ένα ζευγάρι που έχει αποφασίσει να χωρίσει, υπάρχει μεγάλη πιθανότητα να επηρεαστεί και να προχωρήσει σε διαζύγιο, αν και φαινομενικά δεν μοιάζουν έτοιμοι να χωρίσουν.
Αντίστοιχα, εάν σε ένα ζευγάρι που σκέφτεται να χωρίσει υπάρξει θετική επιρροή από το τέταρτο ζευγάρι, τότε το ζευγάρι αυτό δεν θα χωρίσει. Άρα εδώ καταλαβαίνουμε τη δύναμη που έχει η επιρροή των φίλων στους γάμους, είτε εκείνοι καταλήγουν σε διαζύγιο είτε διατηρούνται. Σύμφωνα με την έρευνα, λοιπόν, το ενάμισι, στατιστικά, διαζύγιο, μπορεί να γίνει δύο ή να παραμείνει ένα, ανάλογα με την επιρροή των φίλων που θετικά ή αρνητικά θα μας επηρεάσουν προς τον χωρισμό ή τη διατήρηση της σχέσης».
Μιλώντας μαζί της για την προσωπική μου εμπειρία, η κυρία Θανοπούλου με καθησύχασε. Δεν αντέδρασα παρανοϊκά στο διαζύγιο των φίλων μου, αλλά προνοητικά:
“Ένα τέτοιο συμβάν”, μου εξήγησε η ειδικός, “στο άμεσο περιβάλλον σου, λειτουργεί σαν trigger (ερέθισμα) στον εγκέφαλο, ότι πρέπει να προστατεύσεις τη φύση σου, τα παιδιά σου, το γάμο σου. Σου λέει ‘Υποψιάσου λίγο για να μη συμβεί το ίδιο και στην δική σου οικογένεια !’. Ο γυναικείος εγκέφαλος είναι καλωδιωμένος (wired) διαφορετικά από τον ανδρικό. Αυτό που παλιά ονόμαζαν «γυναικεία πονηριά», χρωματίζοντας αυτή την ικανότητά μας αρνητικά, δεν είναι παρά μία ανεπτυγμένη Συναισθηματική Ευφυΐα, E.Q. , ευελιξία του νου και του συναισθήματος, που καθιστά τη γυναίκα υποψιασμένη.»
ΕΞΑΣΘΕΝΗΜΕΝΟΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ
Τι φταίει, όμως, που στις μέρες μας ένα διαζύγιο μπορεί να μεταδοθεί πιο γρήγορα και από την κοινή γρίπη;
“Πράγματι”, μου λέει η ψυχολόγος, “το διαζύγιο μεταδίδεται πολύ γρήγορα και ο λόγος που συμβαίνει αυτό σήμερα είναι πολυπαραγοντικός: Υπάρχουν κοινωνικά, ψυχολογικά, συναισθηματικά, ακόμα και σεξουαλικά αίτια. Σε μια περίοδο που η κοινωνία βιώνει κοινωνικοοικονομική κρίση και τόσο οι αξίες όσο και οι συνθήκες ζωής έχουν αλλάξει ριζικά, η γυναίκα μπορεί να είναι η μόνη πηγή εισοδήματος στην οικογένεια και ταυτόχρονα να είναι και μάνα, νοικοκυρά και σύζυγος. Τότε βιώνει ψυχολογική κούραση και συνειδητοποιεί ότι δεν έχει άλλη αντοχή & υπομονή να ανεχθεί ένα γάμο που σε άλλες, πιο εύκολες συνθήκες θα ανεχόταν. Πχ., μπορεί να δεχόταν πιο εύκολα μια απιστία του συζύγου ή μια κακή, βίαιη συμπεριφορά, κλπ, αλλά τώρα συνειδητοποιεί “ότι δεν τον έχει ανάγκη” και προχωράει πιο εύκολα σε ένα διαζύγιο, αναλαμβάνοντας όλες τις ευθύνες που, έτσι κι αλλιώς, είχε.”
Σύμφωνα με την ψυχολόγο, ένας ακόμα λόγος που το διαζύγιο είναι κολλητικό έχει να κάνει και με ένα άλλο ψυχοκοινωνικό παράγοντα: «Το φαινόμενο του διαφορετικού τρόπου σύνδεσης που έχουν τα φύλα μεταξύ τους. Οι γυναίκες συνδέονται μέσω «συναισθήματος», ενώ οι άνδρες μέσω «πράξης». Πχ, εάν ο γάμος της περνάει από δύσκολη φάση, η γυναίκα θα βρει παρηγοριά και στήριξη μιλώντας με μία φίλη όπου θα βρει ένα ζευγάρι αυτιά έτοιμο να ακούσει και να βοηθήσει. Όταν αυτή η φίλη είναι χωρισμένη, τα επιχειρήματά της θα φωτίσουν το δρόμο προς την έξοδο από το πρόβλημα, προς το διαζύγιο. Η κυρία Θανοπούλου εξηγεί: «Εάν ο γάμος μας ανήκει στο στατιστικό μισό που έχει προβλήματα αλλά δεν έχει χωρίσει ακόμη, και η φίλη μας τονίζει τα θετικά της σχέσης μας, είναι πιθανό να επηρεάσει την γυναίκα και να μην χωρίσει. Εάν όμως η γυναίκα έχει στο περιβάλλον της, φίλες που τελικά οι ίδιες έδωσαν τέλος στα προβλήματά τους με ένα διαζύγιο, είναι πιο εύκολο για αυτήν να κάνει το ίδιο. Είναι περίπου σαν τη μουσική ή τα βιβλία. Ένα μεγάλο ποσοστό των επιλογών μας έχει να κάνει με τις επιλογές των ανθρώπων που έχουμε επιλέξει να αποτελούν το στενό κοινωνικό μας δίκτυο». Την ίδια ώρα, εάν μία γυναίκα μοιρασθεί τον προβληματισμό της με το σύντροφο της, εκείνος θα αισθανθεί ότι του ζητά άμεσα & έμμεσα μια λύση στο πρόβλημα (πράξη), κορυφώνοντας έτσι την ένταση μεταξύ τους. Οι άνδρες, επειδή έχουν γαλουχηθεί να δίνουν λύση, δεν το αντιλαμβάνονται αυτό και νιώθουν οργή ανικανότητας, θυμό και έτσι η απόσταση μεγαλώνει, η επικοινωνία χάνεται και ο καυγάς κορυφώνεται. Πέρα από αυτά, οι εποχές που έπρεπε να συνοδεύεσαι για να βγεις, έχουν περάσει. «Έλα μόνη σου» είναι μία πολύ συνηθισμένη πρόσκληση, όταν το άλλο σου μισό δεν έχει όρεξη, ή επιλέγει να μείνει σπίτι με τα παιδιά. Στην περίπτωση που η παρέα απαρτίζεται από διαζευγμένους φίλους που δεν έχουν κάποιον να τους περιμένει σαν τη Σταχτοπούτα να γυρίσουν στο σπίτι, το γρασίδι ξαφνικά μοιάζει πολύ πιο πράσινο από εκείνη τη μεριά.
ΑΝΤΙΣΩΜΑΤΑ
Σε μία εποχή που τα διαζύγια αρχίζουν να μας κυκλώνουν όλο και πιο στενά, τι μπορούμε να κάνουμε για να βοηθήσουμε τη σχέση μας; Η ειδικός είναι σαφής:
- “Ένας τρόπος να αντιμετωπίσουμε αυτό το φαινόμενο είναι να επικοινωνήσουμε και να μοιραστούμε ειλικρινά τους φόβους με τον σύντροφό μας, με “Ενεργητική Ακρόαση”, ανοιχτά αυτιά, διάθεση και πνεύμα, χωρίς αλληλοκατηγορίες.
- Δεν πρέπει να ταυτιζόμαστε απόλυτα με φιλικά ζευγάρια που χώρισαν, παρόλο που μπορεί να έχουμε ίδιες καταβολές, αναφορές και αναμνήσεις με ένα ζευγάρι που χώρισε και φαινομενικά έμοιαζε εξίσου ισορροπημένο με μας.
- Πρέπει να κατανοήσουμε ότι “Εμείς δεν είμαστε Αυτοί, όσο και αν μοιάζουμε. Κάθε ζευγάρι είναι μοναδικό, έχει τις δικές του δυναμικές, τα δικά του συναισθηματικά, διαπροσωπικά, κοινωνικά και σεξουαλικά χαρακτηριστικά και δεν μπορεί να συγκριθεί με κανένα άλλο.
- Για να προστατευθεί η δική μας σχέση από τον καταιγισμό διαζυγίων που βιώνουμε τριγύρω μας, ας αναπτύξουμε μια σωστή επικοινωνιακή σχέση με τον σύντροφο μας και ας επικοινωνήσουμε μαζί του, με διάθεση θετική, τις ανάγκες μας, τις απόψεις μας, ώστε να μπορέσει κι εκείνος να τις ακούσει, να τις σεβαστεί και να τις καλύψει. Έτσι θωρακίζουμε την δική μας σχέση από τη φθορά του χρόνου και της καθημερινότητας, των δύσκολων συνθηκών, της ρουτίνας και της εξωτερικής επιρροής των τρίτων.
- Τελικά σε μια σχέση, εάν και όταν βιώνει κρίση, είτε διατηρηθεί, είτε προχωρήσει σε ένα διαζύγιο, πρέπει να καταλάβουν τα άτομα που αποτελούν το ζευγάρι, το καθένα ξεχωριστά αλλά και μαζί, ότι αυτό που παίζει ρόλο είναι η ουσιαστική σχέση μεταξύ τους, που πρέπει να μην επηρεάζεται από εξωτερικά παραδείγματα ακόμα και κολλητών φίλων, αλλά να βασίζεται σε ουσιαστικές συναισθηματικές αξίες: Ειλικρινή επικοινωνία, διαρκή ανανέωση, έμφαση στα σημαντικά, υπομονή, επιμονή και διαρκή δουλειά (ακόμη και με τη βοήθεια συμβουλευτικής) σε τομείς που χρειάζονται πιο μεγάλη προσοχή και δεν λειτουργούν καλά, όπως π.χ. σεξουαλική επαφή και ανανέωση, τα κοινά ενδιαφέροντα, το μοίρασμα αξιών, η κοινή νοοτροπία διαπαιδαγώγησης των παιδιών, η ικανότητα να ξεπερνούν τις δυσκολίες με πίστη, θάρρος και αισιοδοξία. Τέλος, τα ζευγάρια οφείλουν να κοιτάζουν περισσότερο τι συμβαίνει ανάμεσά τους και όχι γύρω τους τους. Να μάθουν να περνάνε καλά μαζί, να γελούν και να διασκεδάζουν, να μοιράζονται, γιατί δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η κοινή ζωή, πέρα από τις ευθύνες και τα άγχη, εμπεριέχει ευχαρίστηση, παιχνίδι και χιούμορ.
Ευχαριστούμε πολύ την Τζίνα Γ. Θανοπούλου, ED.M.,M.A HARVARD University, Ψυχοεκπαιδευτική Σύμβουλο, Ψυχολόγο Παιδιών, Εφήβων, Ζευγαριών και Οικογένειας. Η κυρία Θανοπούλου είχε advisors τον Dr. Daniel Goldman, που εισήγαγε την έννοια της Συναισθηματικής Νοημοσύνης – EQ και τον Dr.Howard Gardner που ανέπτυξε τη θεωρία της Πολλαπλής Νοημοσύνης.
Τηλέφωνο Επικοινωνίας: 6945541188 & 210 – 6838241 / 210- 6834639
